As një luftë nuk ka arritur t’i shtyjë fuqitë më të mëdha të Evropës për të arritur objektivat e tyre të shpenzimeve të mbrojtjes.
Të gjitha ekonomitë më të mëdha të kontinentit nuk arritën një objektiv të përbashkët për të shpenzuar 2 për qind të prodhimit ekonomik për mbrojtjen, sipas një raporti të NATO-s të botuar të martën.
Dhe në të gjithë aleancën ushtarake, vetëm shtatë nga 30 anëtarë shpenzuan të paktën 2 për qind të PBB-së së tyre për mbrojtje vitin e kaluar.
Gjermani: 1.49 për qind. Itali: 1.51 për qind. Francë: 1.89 për qind.
Dhe megjithëse kjo arrin në miliarda, zyrtarët dhe ekspertët paralajmërojnë se anëtarët e organizatës do të duhet të shpenzojnë shumë më tepër për të garantuar sigurinë e saj.
Shifrat, të gjitha vlerësimet e NATO-s për vitin 2022, tregojnë se ndërsa aleatët kanë derdhur dukshëm më shumë para në ushtritë e tyre për vite me radhë, shumë prej tyre ende mbeten kryesisht prapa objektivit të shpenzimeve të aleancës, të vendosur në 2014, për të shpenzuar 2 për qind për mbrojtjen brenda një dekade.
Nga 30 anëtarë, vetëm Greqia, Polonia, shtetet baltike, Mbretëria e Bashkuar dhe Shtetet e Bashkuara shpenzuan më shumë se 2 për qind të prodhimit të tyre ekonomik për mbrojtje vitin e kaluar, tregon raporti vjetor i Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg.
Kryeministrja e Estonisë Kaja Kallas, vendi i së cilës arriti 2.12 për qind vitin e kaluar sipas raportit, tha të martën se ishte “mjaft e tronditur” kur shikonte se kush po e përmbush dhe nuk po e përmbush objektivin.
“Eja, nuk është e mundur – mendoj se të gjithë duhet të kuptojnë, duke ditur dhe duke parë se çfarë po ndodh në Ukrainë, se ne nuk e kemi atë kohë”, tha ajo për POLITICO.
Megjithatë, raporti nënvizon se si aleatët e NATO-s kanë investuar vazhdimisht dhe tani po shpenzojnë dukshëm më shumë sesa kur u ra dakord për herë të parë objektivi.
“Aleatët evropianë dhe Kanadaja kanë rritur shpenzimet e mbrojtjes për të tetin vit radhazi”, thuhet në raport. “Në total, gjatë tetë viteve të fundit, kjo rritje shtoi 350 miliardë dollarë për mbrojtjen”, shtoi ai.
Planet për të rritur investimet
Megjithatë, Amerika mbetet thesi i parave të NATO-s.
Ndërsa SHBA përfaqëson 54 për qind të prodhimit ekonomik të aleancës, ajo kontribuon me 70 për qind të shpenzimeve të mbrojtjes, vuri në dukje raporti.
Shpenzuesi tjetër më i madh, Britania e Madhe, arriti në rreth 6 për qind të shpenzimeve totale të aleancës, ndërsa Gjermania qëndronte në rreth 5 për qind.
Një diplomat i lartë evropian, i cili foli në kushte anonimiteti për të diskutuar mbi dinamikat e ndjeshme të aleancës, tha se ajo që ka rëndësi është trajektorja pozitive dhe se shumë aleatë kanë plane në lëvizje për të nxitur investimet.
“Disa kombe tashmë kanë shpallur të paktën 2.5 për qind, disa edhe më të larta … ka kombe që nuk e kanë përmbushur ambicien, por të paktën kanë një plan,” tha diplomati.
“Tendenca ka qenë pozitive”, thanë ata, megjithëse “ne duhet të investojmë më shumë”.
Në të vërtetë, ekziston një mirëkuptim brenda aleancës që premtimi për të rritur shpenzimet e mbrojtjes dhe në fakt bërja e tij nuk janë e njëjta gjë.
“Proklamatat politike për rritjen e kapaciteteve mbrojtëse janë të mirëseardhura”, tha një zyrtar i lartë i mbrojtjes i Evropës Qendrore. Bërja e zotimeve është e lehtë, shtuan ata.
“Por shpenzimi i parave të konsiderueshme shtesë për mbrojtjen është shumë i vështirë në praktikë”, tha zyrtari, duke treguar për pengesat e shumta që ndikojnë në vendet evropiane.
Këto përfshijnë planifikimin joefikas të mbrojtjes, mungesën e lëndëve të para për prodhimin e armëve dhe municioneve, proceset e gjata të prokurimit dhe kapacitetin e kufizuar të prodhimit që mund të duhen vite për t’u zgjeruar.
“Shpenzimet reale të mbrojtjes do të rriten në një moment, por do të duhen të paktën disa vite – me kusht që të ruhet vullneti ekzistues politik”, shtoi zyrtari.
Duke folur të martën, Stoltenberg vlerësoi aleatët për përparimin që nga viti 2014 – por u tha gazetarëve se premtimet e reja tani duhet të kthehen në para të vërteta, kontrata dhe pajisje. Shefi i NATO-s tha gjithashtu se ai do të mbrojë që aleanca të bie dakord për një objektiv më ambicioz që vendos 2 për qind si minimum.
Sfidat e shumëanshme të sigurisë
Ekspertët paralajmërojnë se përqindjet janë larg nga masa e vetme që ka rëndësi ndërsa aleanca përballet me kërcënimet në zhvillim të sigurisë.
Debati mbi 2 për qind “vendos fokus më të madh në inputet për sigurinë kolektive të aleancës në vend të rezultateve,” tha Seamus P. Daniels, një koleg që fokusohet në analizën e buxhetit të mbrojtjes në Qendrën për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare, një mendim me bazë në Uashington. tank.
“Anëtarët e NATO-s duhet të investojnë fondet e duhura për mbrojtjen,” tha ai, “por ne duhet të fokusohemi më shumë nëse aleatët po ofrojnë aftësi dhe forca moderne të nevojshme për përpjekjet e sigurisë kolektive”.
Një tjetër diplomat evropian pranoi pengesat në atë front, si p.sh. Gjermania nuk e ka prekur ende fondin e ri të modernizimit ushtarak prej 100 miliardë eurosh. Dhe disa aleatë kanë investuar në pajisje të kushtueshme, ndërkohë që u mungojnë forcat e mjaftueshme për operacione të mundshme.
Por diplomati gjithashtu vuri në dukje disa faktorë që shtyjnë përpara investimet evropiane në mbrojtje – duke përfshirë përfitimet ekonomike të shpenzimit të parave për mbrojtjen dhe ndryshimet e mundshme politike në SHBA.
Dhe ndërsa zyrtarët dhe ekspertët presin që Uashingtoni të vazhdojë të luajë një rol udhëheqës brenda NATO-s, ekziston një njohje se pavarësisht se kush është në Shtëpinë e Bardhë, vëmendja e Amerikës do të zhvendoset gjithnjë e më shumë në Azi.
Ndërsa administrata aktuale e SHBA-së ka qenë shumë mbështetëse e NATO-s dhe po shpenzon shuma të mëdha për të ndihmuar Ukrainën, disa zëra – duke përfshirë pretendentët republikanë për president – kanë vënë në dyshim shpenzimet.
Lufta e Rusisë në Ukrainë “ka ndryshuar perceptimet dhe të gjithë e kuptojnë se [SHBA] ka prioritete të tjera sesa Evropa”, vuri në dukje diplomati i dytë evropian.
Ka “frikë”, tha diplomati, të lidhura me një “kthim të mundshëm republikan”.
Gazeta Shqiptare
